czyli najczęściej używane pojęcia w śpiewie i muzyce wyjaśnione prostym językiem
Rejestry i brzmienie
- Głowa, pierś, na głowie, w głowie, na piersiowym, w piersi – chodzi o rejestry głosowe. Mamy dwa główne rejestry: głowowy (head register) i piersiowy (chest register). Brzmią inaczej, mają swoje ograniczenia, ale nie są sztywno zamknięte w ramach od dźwięku do dźwięku – raczej się przenikają.
- Falset – dźwięk na niedomkniętych fałdach głosowych. Wtedy w brzmieniu słychać powietrze. Nie ma ograniczenia wysokości – falset może być i wysoki, i niski. Pochodzi od włoskiego słowa falso – „fałszywy dźwięk”.
Rezonans i umiejscowienie
- Rezonator – przestrzeń, w której rezonuje głos. Całe ciało może być rezonatorem, ale najlepiej sprawdzają się: czaszka, zatoki czołowe i nosowe, jama ustna i gardło.
- Umiejscowienie dźwięku – czyli to, w którym rezonatorze dźwięk brzmi najmocniej. Można to traktować też mentalnie – wysyłając dźwięk np. „do nosa” albo „na podniebienie”.
Interwały i tonacja
- Oktawa – interwał, czyli odległość między dźwiękami. W praktyce często używamy tego pojęcia do porównania głosów męskich i żeńskich – mężczyźni zwykle śpiewają około oktawę niżej.
- Tonacja (key) – materiał dźwiękowy utworu, opisujący jego centrum harmoniczne, czyli „dom”. Bycie w tonacji to śpiewanie dźwięków pasujących do tej przestrzeni muzycznej. Uwaga: nie mylić z czystością! Można śpiewać czysty dźwięk, ale poza tonacją – albo być w tonacji, ale śpiewać nieczysto.
- Intonacja (pitch) – czystość dźwięków, czyli trafianie dokładnie w wysokość. Ćwiczenia intonacyjne pomagają w „byciu on pitch”.
Śpiewanie solo i z akompaniamentem
- A cappella – śpiewanie bez akompaniamentu, czyli „na głos” samodzielnie.
- Akompaniament – towarzyszenie instrumentów dla głosu, inaczej podkład muzyczny.
Dynamika i artykulacja
- Piano, mezzo piano, mezzo forte, forte – określenia dynamiczne: piano – cicho, mezzo piano – średnio cicho, mezzo forte – średnio głośno, forte – głośno.
- Dynamika – ogólnie głośność lub natężenie dźwięku.
- Crescendo – stopniowe zgłaśnianie.
- Diminuendo/decrescendo – stopniowe ściszanie.
- Legato – dźwięki połączone, płynne.
- Staccato – dźwięki krótkie, rozdzielone, „skoczne”.
- Glissando (gliss, slide) – płynny podjazd lub zjazd między dźwiękami. Kojarzy się z syreną strażacką lub pogotowia.
Ornamenty i bogactwo brzmienia
- Melizmaty, ornamenty, riffy, ozdobniki – wszystkie oznaczają szybkie, selektywne przeskakiwanie między dźwiękami. Klasyczny przykład to Christina Aguilera i jej ozdobniki.
- Alikwoty (overtones) – części składowe dźwięku. Każdy ton ma oprócz tonu podstawowego cały szereg alikwotów, które decydują o barwie. Im lepsza technika, tym pełniejsze i bogatsze brzmienie.
Techniki wokalne
- Jodłowanie (yodeling) – częste i gwałtowne zmiany rejestrów.
- Miks (mix) – technika łącząca rejestry, tak by nie było „skakania” między nimi. Podstawa metody SLS (Speech Level Singing).
- CVT (Complete Vocal Technique) – podejście uczące czterech trybów pracy głosu i dające narzędzia do wyboru swojego brzmienia.
- Lax vox – technika logopedyczno–wokalna polegająca na balansowaniu głosu przy pomocy rurki i wody.
- DVT (Doctor Vox Technique) – wariacja na bazie lax vox, z użyciem specjalnych narzędzi.
- Flow phonation (FP) – technika pracy nad balansem głosu.
- Biały głos (biały śpiew) – styl śpiewu ludowego z Europy Wschodniej. W Polsce znany m.in. dzięki zespołowi Tulia.
- Śpiew gardłowy (throat singing) – śpiew alikwotowy, charakterystyczny dla Mongolii, Tybetu czy Sardynii.
Style, sceniczne określenia i inne ciekawostki
- Scat – jazzowa improwizacja wokalna na sylabach, które brzmią przypadkowo, ale są starannie dobrane.
- Mormorando – śpiewanie na mmm, coś w rodzaju „mruczenia” melodii.
- Wykon – konkretne wykonanie utworu, np. na scenie.
- Dźwięk z przodu/tyłu – potoczne określenia, często mało precyzyjne. Dźwięk „z tyłu” bywa bardziej klasyczny, „operowy”, a „z przodu” – odkryty, rozrywkowy.
- Śpiewanie na maskę – rezonans w przedniej części twarzy, czyli tam, gdzie leży maseczka ochronna.
- Podparcie (appoggio) – wsparcie dźwięku powietrzem, z aktywizacją przepony.
Na zakończenie
To tylko podstawowy słowniczek – ale już on pozwoli Ci lepiej zrozumieć, o czym mówią wokaliści i muzycy. Jeśli chcesz nie tylko znać te terminy, ale też nauczyć się je praktycznie stosować, zapraszam Cię do moich kursów online:
- Fundamenty Głosu – jeśli chcesz poznać swoje rejestry i rozwinąć ekspresję.
- Słuchaj i Śpiewaj – jeśli chcesz pracować nad intonacją i czystym śpiewem.
- 321…Start! – jeśli chcesz ćwiczyć technikę krok po kroku, bez zacisków i z dobrą koordynacją.
